در ابتدا بهتر است با این سوالات آغاز کنیم که آیا کسی می‌تواند محقق خوبی باشد؟ آیا محققان دارای خصوصیات خاصی هستند که باعث می‌شود آنها در زمینه تحقیق علمی موفق شوند؟ در حالی که به همه افراد در دانشگاه فرصتی داده می‌شود تا تحقیق کنند، همه نمی‌توانند این کار را انجام دهند مگر اینکه دارای خصوصیات مورد نیاز یک محقق خوب باشند. درست مانند رهبران، دانشمندان نیز می‌توانند ساخته شوند، نه فقط متولد شوند. اما محققان برای موفقیت در این کار چالش برانگیز، که به تخیل و پشتکار زیادی نیاز دارد، باید خصوصیاتی داشته باشند که برخی از این خصوصیات ذاتی و برخی دیگر اکتسابی است. شاید گمان کنید داشتن خصوصیات ذاتی اهمیت زیادی داشته باشد اما باید اشاره کنیم که هیچ خصوصیتی نیست که با تلاش حاصل نشود. می‌توان همه این خصوصیات را با تلاش و پشتکار به دست آورد. خوب است بدانید در این نوشته منظور ما از پژوهش تنها انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری و یا چاپ مقاله ISI نیست و بلکه ویژگی‌هایی را برشمردیم که برای انجام هر پژوهشی کاربرد دارد.
برخی از این خصوصیات در زیر آورده شده است:
1. داشتن صداقت و عدم تعصب
اولین ویژگی که یک پژوهشگر خوب باید داشته باشد این است که همواره به دنبال حقیقیت باشد و به دور از تعصب و تصوری از پیش تعیین شده در موضوع مورد نظر خود به تحقیق و پژوهش بپردازد. باید ضمن جمع‌آوری اطلاعات واقعیت موضوع را نیز حفظ کند. او باید علی‌رغم نیازمندی‌ها و منافع شخصی خود، اطلاعات جمع‌آوری شده را به‌درستی تحلیل و تفسیر کند. این موضوع در نوشتن پایان‌نامه امری جدی و مهم است. زیرا یکی از ویژگی‌های یک پایان نامه خوب راستی و درستی در روند انجام کار است.
2. نگاه عمیق و دقیق و کنجکاوانه
یک پژوهشگر خوب در کسب اطلاعات جدید عطش دارد. محقق باید قادر به جمع‌آوری اطلاعات دقیق و عمیق از موضوع مورد نظر خود باشد. به طور مثال یک دانشجو برای نوشتن پایان نامه خود باید بر موضوع خود مسلط باشد تا بتواند اطلاعات درستی را در راستای پیش برد پایان نامه خود جمع‌آوری کند و به کار برد. یک پژوهشگر خوب باید به طور عمیق به پدیده‌ها و موضوع خود بنگرد و نباید موضوعات را به صورت تقریبی بداند. محقق باید سعی کند از پرداختن به جزئیات غیر ضروری بپردازد، چرا که این باعث می‌شود شخص از موضوع مورد نظر خود فاصله بگیرد و همچنین نتیجه گیری را سخت می‌کند. به طور مثال اگر دانشجوی کارشناسی ارشدی در انجام پایان‌نامه خود به جای پرداختن به اصل موضوع به جزئیات بپردازد نتیجه‌گیری برای او سخت می‌شود و باعث می‌شود از اصل موضوع خود فاصله بگیرد و نتواند به یک جمع‌بندی مناسب و درخور در پایان نامه خود برسد.
3. داشتن ذهنی باز
یک محقق خوب، در مورد مسائل پیرامون خود ذهنی آزاد دارد. او به مسائل به خودی خود نمی‌نگرد، بلکه زمینه‌های جدیدی را کشف می‌کند. او فلسفه "تفکر را فراتر از جعبه" پذیرفته است ، و این امری متعارف برای انجام کاری خلاقانه است. این دسته از افراد ذهن خود را برای وقوع امکان‌های جدید باز می‌گذارند، حتی اگر به نظر برسد که همه چیز کشف شده یا مورد مطالعه قرار گرفته است. دویست سال پیش، آیا کسی فکر می‌کرد که انسان می‌تواند به ماه برود یا در اعماق دریا کاوش کند؟ یا بر روی کلیدهای تلفن همراه ضربه بزند تا با شخص دیگری ارتباط برقرار کنید؟
4. داشتن خلاقیت
بهترین محققان مبتکر هستند. یک پژوهشگر خوب رویکردهای جدید بهتری را جایگزین رویکردهای موجود می‌کند و به اجرای آنها می‌پردازد. ایجاد تغییر اغلب چالش برانگیز و نارحت کننده است، اما بهترین محققان هوشمندانه این تغییر را مدیریت می‌کنند تا تکامل یابد و تبدیل به یک روش جدید شود. در دوران کارشناسی ارشد و دکترا یکی از مهمترین ویژگی‌ها داشتن خلقیت برای خلق اثر جدید است. دانشجویان در مقاطع تحصیلات تکمیلی با خلاقیت در کار خود می‌توانند پایان‌نامه خود را به بهترین شکل انجام دهند که منجر به چاپ مقاله در مجلات معتبر دنیا می‌شود
5. یک نویسنده خوب بودن
یکی دیگر از ویژگی‌های یک پژوهشگر خوب مهارت در نوشتن است. یک محقق خوب باید به اندازه کافی هوشمند باشد تا بتواند ایده‌های خود را بیان کند و بنویسد. اگر نتوانید بنویسید، چگونه می توانید افکار خود را بیان کنید؟ افراد چگونه می‌توانند به تحقیقات شما پی‌ببرند درصورتی که نتوانند آنچه را که نوشته‌اید بفهمند؟ یک پژوهشگر خوب باید ایده‌های خود را به گونه‌ای بیان کند تا دیگران به خوبی درک کنند او می‌خواهد چه بگوید.
6. داشتن هوش و استعداد ذاتی
مهمترین ویژگی بعدی یک پژوهشگر خوب استعداد ذاتی است. اگر سطوح مختلف استعداد را به استعدادهای ضعیف ، متوسط ، خوب و درخشان طبقه بندی کنیم، استعداد لازم برای پژوهشگر "خوب" است. یک محقق خوب باید به اندازه کافی باهوش باشد تا بتواند عقاید خود را بیان کند.
7. قدرت تجزیه و تحلیل مسائل مختلف
تحقیقات برای رسیدن به نتیجه به تفکر منظم و عینی نیاز دارد. بنابراین، استدلال منطقی و قدرت تجزیه و تحلیل توسط یک محقق خوب کاربرد دارد. او می‌تواند مسائل را تجزیه و تحلیل کند، به این معنی که می‌تواند یک وضعیت پیچیده را به وضعیتی قابل کنترل تبدیل کند و توجه خود را به آن معطوف کند.
8. داشتن پشتکار قوی و ناامید نشدن
یک محقق خوب و با استعداد در مواجهه با مشکلات و ناکامی‌ها احساس ناامیدی نمی‌کنند. اما با به دست آوردن کنترل احساسات منفی ناشی از شکست، از تجربیات خود در مواجه با مشکلات در راستای رسیدن به هدف استفاده می‌کنند. او تلاش‌های خود را بر اهدافی متمرکز می‌کند که دیگران غیرممکن و غیرقابل دستیابی می‌دانند. چنین فردی برای پیگیری موضوعات مورد علاقه خود نیازی به انگیزه بیرونی ندارد. به عبارت دیگر، علت و انگیزه ادامه کار و نشان دادن مقاومت در برابر مشکلات، داخلی است نه بیرونی. به طور مثال برای انجام یک پایان‌نامه در زمینه‌هایی که با آزمون و خطا مواجه هستند، داشتن پشتکار و ناامید نشدن از مؤلفه‌های اصلی به سرانجام رساندن تحقیقات است.